در صنایع غذایی، یک نکته همیشه خط قرمز و تعیین‌کننده است: بهداشت و کنترل آلودگی. هر تجهیز، قطعه و فرآیندی که در این صنایع استفاده می‌شود باید استانداردهای سخت‌گیرانه‌ای را رعایت کند تا حتی کوچک‌ترین عامل بیماری‌زا وارد چرخه تولید نشود. یکی از بخش‌هایی که به شکل مستقیم بر ایمنی و کیفیت نهایی محصولات غذایی اثر می‌گذارد، سیستم خنک‌کاری و به‌ویژه پکینگ‌ برج خنک‌ کننده است.

در سال‌های اخیر، استفاده از پکینگ‌های آنتی‌باکتریال در کارخانه‌های لبنیات، نوشیدنی‌سازی، تولید کنسرو، صنایع دارویی–غذایی و مراکز فرآوری پروتئین، به یک الزام تبدیل شده است. این پکینگ‌ها طراحی شده‌اند تا علاوه بر وظیفه اصلی یعنی افزایش تبادل حرارتی، از رشد باکتری‌ها، جلبک‌ها و لایه‌های بیولوژیکی جلوگیری کنند.
بنابراین اگر بخواهیم به‌صورت علمی و کاربردی بررسی کنیم که چرا این پکینگ‌ها اهمیت ویژه‌ای در صنایع حساس دارند، باید ابتدا بفهمیم چه چیزی آنها را از پکینگ‌های معمولی متمایز می‌کند و چه مشکلاتی را حل می‌کنند.

چرا صنایع غذایی به پکینگ‌های آنتی‌باکتریال نیاز دارند؟

یکی از چالش‌های بزرگ در کارخانه‌های غذایی، کنترل آلودگی‌های میکروبی در تجهیزات مرتبط با آب است. برج خنک‌کننده، که وظیفه خنک‌سازی آب موردنیاز فرآیندهای تولیدی را دارد، محیطی سرشار از:

• رطوبت

• دمای مناسب رشد باکتری

• رسوب

• ذرات ریز مواد غذایی

• آلودگی محیطی

است. این شرایط، محیط داخلی برج را برای رشد میکروارگانیسم‌ها به‌ویژه لیژنلا، سودوموناس، کپک و جلبک ایده‌آل می‌کند.

در صنایع حساس مثل لبنیات و نوشیدنی‌سازی، ورود این آلودگی‌ها به سیستم خنک‌کاری می‌تواند تأثیرات زیر را داشته باشد:

• ایجاد بوی نامطبوع و رشد لایه لزج

• کاهش راندمان حرارتی سیستم

• انتقال آلودگی به تجهیزات فرآیندی

• افزایش نیاز به اسیدشویی

• تهدید سلامت کارکنان

• مختل شدن خطوط تولید

بنابراین استفاده از پکینگ آنتی‌باکتریال که دارای مواد ضد میکروبی فعال و مقاوم است، عملاً یک سرمایه‌گذاری ضروری برای حفظ کیفیت محصولات غذایی است.

ویژگی‌های اختصاصی پکینگ‌های آنتی‌باکتریال

قبل از معرفی لیست ویژگی‌ها، لازم است درک کنیم که چرا فناوری آنتی‌باکتریال اهمیت دارد. این پکینگ‌ها از مواد پلیمری ویژه ساخته می‌شوند که حاوی ترکیبات مؤثر ضد میکروبی هستند. این مواد در سطح پکینگ فعال باقی می‌مانند و از تشکیل بیوفیلم جلوگیری می‌کنند، بدون اینکه وارد آب شوند یا کیفیت آن را تهدید کنند. به همین دلیل این پکینگ‌ها مورد تأیید استانداردهای بین‌المللی بهداشت صنایع غذایی قرار دارند.

اکنون به مهم‌ترین ویژگی‌های پکینگ آنتی‌باکتریال می‌پردازیم:

ویژگی‌ها

1. دارای سطح ضدجلبک و آنتی‌میکروبی فعال

2. کاهش تشکیل رسوب و لایه‌های لزج بیولوژیکی

3. افزایش راندمان تبادل حرارتی

4. کاهش نیاز به اسیدشویی و توقف خط تولید

5. مقاومت بیشتر در برابر دمای بالا و مواد شیمیایی

6. قابل استفاده در محیط‌های کاملاً بهداشتی

این ویژگی‌ها نه‌تنها عملکرد برج را بهبود می‌بخشند بلکه هزینه‌های تعمیرات را نیز به شکل چشم‌گیری کاهش می‌دهند.

پس از معرفی ویژگی‌ها باید به این نکته اشاره کنیم که این پکینگ‌ها معمولاً در مدل‌های فیلمی و اسپلش تولید می‌شوند و بسته به نوع فرآیند انتخاب متفاوتی خواهند داشت.

زمینه ساخت و مواد اولیه پکینگ‌های آنتی‌باکتریال

پیش از معرفی انواع این مواد، لازم است بدانید که ترکیبات ضد میکروبی مورد استفاده در صنعت غذایی حتماً باید دارای دو ویژگی باشند:

1. غیرقابل انتقال به آب

2. دارای اثر ماندگار بدون تضعیف در طول زمان

این ترکیبات در سطح پکینگ تثبیت شده و در اثر سایش، تماس آب و تغییرات دما از بین نمی‌روند.

مواد اصلی تولید پکینگ آنتی‌باکتریال

• PVC با افزودنی آنتی‌باکتریال

• PP مقاوم با ترکیبات ضد باکتری

• کامپاندهای تخصصی پلیمرهای مهندسی

بعد از معرفی این مواد، باید تأکید کرد که کیفیت این پکینگ‌ها شدیداً به فناوری ساخت وابسته است. شرکت‌هایی مانند فیدار پلیمر کیان مهر با استفاده از کامپاندهای استاندارد و اکسترودرهای دقیق، پکینگ‌هایی تولید می‌کنند که کاملاً مناسب صنایع غذایی هستند.

مزایای استفاده از پکینگ آنتی‌باکتریال در صنایع غذایی

قبل از معرفی مزایا لازم است بدانید صنایع غذایی معمولاً به‌صورت 24 ساعته فعال‌اند، بنابراین توقف خط تولید بسیار پرهزینه است. استفاده از پکینگ آنتی‌باکتریال می‌تواند یکی از مهم‌ترین راهکارهای کاهش توقفات تولید باشد.

مزایا

1. افزایش راندمان خنک‌کاری و کاهش دمای خروجی آب

2. جلوگیری از رشد باکتری و کپک در برج

3. افزایش عمر پکینگ و کاهش نیاز به شست‌وشو

4. کاهش مصرف مواد شیمیایی ضدعفونی‌کننده

5. حفظ بهداشت و ایمنی خطوط تولید غذایی

6. کاهش بار بر قطعات برج خنک‌کننده

پس از این مزایا باید اشاره کرد که در محیط‌های حساس به آلودگی، کوچک‌ترین رشد میکروبی باعث توقف تولید و حتی امحای محصولات می‌شود.

تفاوت پکینگ آنتی‌باکتریال با پکینگ معمولی

برای درک بهتر، لازم است مقایسه‌ای انجام دهیم. پکینگ معمولی اگرچه وظیفه انتقال حرارت را انجام می‌دهد اما در برابر رشد میکروبی مقاوم نیست.

مقایسه

این جدول نشان می‌دهد که چرا کارخانه‌های غذایی به‌طور ویژه به پکینگ‌های آنتی‌باکتریال نیاز دارند.

انواع پکینگ مناسب برای ساخت نسخه آنتی‌باکتریال

قبل از معرفی انواع، باید بدانید که پکینگ آنتی‌باکتریال می‌تواند در دو ساختار اصلی تولید شود:

۱. پکینگ فیلمی

مناسب فرآیندهای دقیق با راندمان بالاتر

۲. پکینگ اسپلش

مناسب آب‌های آلوده‌تر و شرایط دارای جامدات معلق

انواع قابل تولید به‌صورت آنتی‌باکتریال

• پکینگ فیلمی PVC

• پکینگ اسپلش PP

• پکینگ مدیا ثابت ویژه تصفیه

• پکینگ نت اسپلش مقاوم

بعد از معرفی این موارد، باید اشاره شود که انتخاب نوع صحیح به کیفیت آب برج و حساسیت فرآیند تولید بستگی دارد.

نقش قطره‌گیر و سایر قطعات در صنایع غذایی

در صنایع حساس، تنها پکینگ نیست که نیاز به کنترل باکتری دارد؛ سایر اجزا مانند قطره‌گیر برج خنک‌ کننده، لوورها و نازل‌ها نیز باید از مواد باکیفیت تولید شوند.
زیرا هرگونه آلودگی در مسیر هوا می‌تواند وارد پکینگ شده و باعث تکثیر باکتری شود.
به همین دلیل انتخاب صحیح قطعات برج خنک‌ کننده تأثیر مستقیم بر کارایی پکینگ آنتی‌باکتریال دارد.

سخن پایانی

پکینگ‌های آنتی‌باکتریال یکی از فناوری‌های کلیدی برای افزایش ایمنی و راندمان سیستم‌های سرمایشی صنایع غذایی هستند.
این پکینگ‌ها با جلوگیری از رشد میکروارگانیسم‌ها، کاهش رسوب، افزایش راندمان انتقال حرارت و کاهش توقفات تولید، یک انتخاب هوشمندانه برای کارخانه‌هایی است که نمی‌توانند کوچک‌ترین خطا یا آلودگی را تحمل کنند.

استفاده از این پکینگ‌ها در کنار قطره‌گیر استاندارد، فن مناسب، نازل‌های دقیق و طراحی مهندسی توسط شرکت‌های معتبر مانند فیدار پلیمر کیان مهر تضمین می‌کند که سیستم خنک‌کاری سال‌ها بدون آلودگی و بدون افت راندمان فعال بماند.

سوالات متداول