در فرآیندهای تصفیه فاضلاب به روش‌های بیولوژیکی، کنترل پارامترهای عملیاتی یکی از مهم‌ترین عوامل مؤثر در دستیابی به عملکرد مطلوب و راندمان بالا محسوب می‌شود. یکی از این پارامترهای اساسی، زمان ماند سلولی یا SRT (Sludge Retention Time) است. تنظیم مناسب SRT تأثیر مستقیمی بر کیفیت پساب خروجی، تولید لجن و پایداری سیستم تصفیه دارد.
در این مقاله قصد داریم به بررسی مفهوم SRT، نحوه محاسبه آن، اثرات آن بر بهره‌وری سیستم و همچنین ارتباط آن با تجهیزات مختلف از جمله پکینگ پال رینگ، الیمیناتور برج خنک کننده و قطعات برج خنک کننده بپردازیم. همچنین در خلال مقاله از خدمات تخصصی شرکت فیدار پلیمر کیان مهر نیز یاد خواهیم کرد.
SRT چیست و چرا اهمیت دارد؟
SRT یا زمان ماند سلولی مدت‌زمانی است که توده زیستی (لجن فعال) در سیستم باقی می‌ماند. به‌عبارت ساده‌تر، SRT نشان‌دهنده میانگین زمانی است که میکروارگانیسم‌ها در مخزن هوادهی نگهداری می‌شوند تا فرآیند تجزیه و حذف آلاینده‌های آلی را انجام دهند.
تنظیم درست SRT در سیستم‌های لجن فعال مزایای زیادی دارد، از جمله:
افزایش راندمان حذف BOD و COD
کنترل رشد باکتری‌های نیترات‌ساز و نیتریفیکاسیون
کاهش میزان لجن مازاد تولیدی
جلوگیری از شستشوی میکروارگانیسم‌ها از سیستم
نحوه محاسبه SRT
محاسبه SRT معمولاً از فرمول زیر انجام می‌شود:
SRT = (MASS of solids in system) / (Rate of solids wasting)
در این محاسبه پارامترهایی مانند حجم تانک هوادهی، غلظت MLSS و نرخ برداشت لجن وارد می‌شوند. مقدار بهینه SRT بسته به نوع فرآیند (هوازی، بی‌هوازی یا نیتریفیکاسیون) متفاوت است و معمولاً بین ۳ تا ۱۵ روز تنظیم می‌شود.
تأثیر SRT بر عملکرد سیستم تصفیه
یکی از دلایلی که SRT اهمیت بالایی دارد، تأثیر آن بر تعادل بین رشد میکروبی و حذف مواد آلی است. اگر SRT بیش‌ازحد کوتاه باشد، میکروارگانیسم‌ها فرصت کافی برای تکثیر و حذف آلاینده‌ها ندارند و در نتیجه کارایی سیستم کاهش می‌یابد. از طرف دیگر، SRT بسیار طولانی نیز باعث افزایش لجن پیر و کاهش کیفیت پساب می‌شود.
در سیستم‌هایی که از انواع پکینگ کولینگ تاور یا پکینگ مدیا ثابت استفاده می‌کنند، SRT به طور غیرمستقیم از طریق افزایش سطح تماس و ماندگاری بیشتر میکروب‌ها در محیط، بهینه‌سازی می‌شود. این امر مخصوصاً در سیستم‌های IFAS و MBBR بیشتر مشاهده می‌شود.
تجهیزات موثر در بهینه‌سازی SRT
گرچه SRT بیشتر به عنوان یک پارامتر بیولوژیکی شناخته می‌شود، اما تجهیزات مکانیکی و ساختاری نیز در تثبیت و افزایش آن مؤثرند. در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:
1. پکینگ مدیا ثابت
قیمت پکینگ مدیا ثابت با توجه به جنس، تراکم و اندازه آن متفاوت است. این نوع مدیا با ایجاد بستری ثابت برای رشد میکروبی، باعث افزایش SRT و کاهش بار آلی در تصفیه‌خانه‌ها می‌شود.
2. پکینگ پال رینگ
پکینگ پال رینگ معمولاً در سیستم‌های تماس‌دهنده یا ستون‌های جذب به‌کار می‌رود و به دلیل طراحی خاص، انتقال جرم بالاتری دارد. این پکینگ‌ها نقش مهمی در افزایش سطح تماس گاز/مایع و بهبود فرآیندهای شیمیایی یا زیستی دارند.
3. الیمیناتور برج خنک کننده
الیمیناتور برج خنک کننده وظیفه دارد تا از خروج قطرات ریز آب همراه با جریان هوا جلوگیری کند. در تصفیه‌خانه‌هایی که از برج‌های خنک‌کن استفاده می‌کنند، وجود الیمیناتور به کاهش تلفات آب کمک کرده و پایداری سیستم را افزایش می‌دهد.
4. قطعات برج خنک کننده
تمامی قطعات برج خنک کننده از جمله نازل‌ها، پکینگ‌ها، قطره‌گیرها و الیمیناتورها باید به‌درستی انتخاب و نگهداری شوند تا بتوانند در بهینه‌سازی عملکرد کلی سیستم نقش ایفا کنند. راندمان خنک‌سازی مستقیم بر شرایط بیولوژیکی تأثیرگذار است.
خدمات تخصصی شرکت فیدار پلیمر کیان مهر
شرکت فیدار پلیمر کیان مهر یکی از تولیدکنندگان و تامین‌کنندگان اصلی تجهیزات مورد نیاز در تصفیه‌خانه‌های صنعتی و شهری است. این شرکت با ارائه محصولاتی همچون پکینگ مدیا ثابت، پکینگ پال رینگ، قطره‌گیر، نازل و قطعات برج خنک کننده، نقش مهمی در افزایش راندمان سیستم‌های تصفیه ایفا کرده است.
محصولات فیدار پلیمر نه‌تنها مطابق با استانداردهای جهانی تولید می‌شوند، بلکه با ارائه مشاوره تخصصی، به بهینه‌سازی پارامترهایی چون SRT نیز کمک می‌کنند.
نتیجه‌گیری
SRT به‌عنوان یک شاخص کلیدی در سیستم‌های تصفیه بیولوژیکی، نقش مهمی در کنترل عملکرد و کیفیت خروجی سیستم دارد. با محاسبه صحیح این پارامتر و استفاده از تجهیزات مناسب مانند پکینگ مدیا ثابت و پکینگ پال رینگ، می‌توان راندمان فرآیند تصفیه را به‌شدت افزایش داد.
در این مسیر، استفاده از محصولات باکیفیت مانند تولیدات شرکت فیدار پلیمر کیان مهر، تضمینی برای بهره‌وری بلندمدت سیستم تصفیه فاضلاب خواهد بود.
